فرایند لجن فعال یک روش تصفیه بیولوژیکی است که در آن از فعالیت میکروارگانیسمها در افزایش سرعت تجزیه مواد آلی موجود در فاضلاب استفاده میشود.
در حقیقت زمانی که فاضلاب ورودی در معرض تماس با لجن فعال قرار میگیرد، رشد و تکثیر میکروارگانیسمها، بر روی ذرات زائد فاضلاب آغاز میگردد. با شروع رشد و تکثیر میکروارگانیسمها مقادیر بیشتری از زائدات فاضلاب حذف شده و به این ترتیب فاضلاب به طور نسبی تصفیه میگردد. برای اینکه سیستم به راندمان مناسبی برسد لازم است که نسبت مناسبی بین تعداد میکروارگانیسمها و غذا و نیز غلظت کافی اکسیژن محلول در سیستم وجود داشته باشد. در طی فرایند لجن فعال میکروارگانیسم های هوازی عمل تصفیه فاضلاب را در چند ساعت یعنی در حین عبور فاضلاب از استخر هوادهی انجام میدهند. آنها از فاضلاب ورودی به عنوان غذا و منبع انرژی برای رشد و تکثیر خود استفاده میکنند. این ارگانیسمها با مصرف بیشتر محتویات فاضلاب به عنوان غذا، فاضلاب را تصفیه میکنند. لجن فعال همچنین تشکیل یک شبکه تور مانند بنام فلوک ( لخته ) را میدهد که باعث به دام انداختن و حذف ذراتی میشود که قابل استفاده ارگانیسمها به عنوان غذا نیستند.قسمتی از مواد معلق تثبیت شده و در اثر این اکسیداسیون به دیاکسید کربن، آب، سولفاتها و نیتراتها تبدیل میشوند. مواد جامد باقیمانده به شکلی تبدیل میشوند که قادرند به صورت لجن در عملیات تهنشینی از فاضلاب جدا شوند. بعد از انجام فرایند هوادهی، فاضلاب به طرف استخر ته نشینی ثانویه هدایت میشود تا میکروارگانیسمها از مایع جدا گردند. ارگانیسمهای جدا شده به سرعت به استخر هوادهی برگشت داده میشوند تا به صورت لجن فعال عمل نمایند. پساب تصفیه شده معمولاََ کلرزنی شده و به خارج از تصفیه خانه هدایت میشود.